หน่วยที่ 2 เริ่มต้นกับภาษาซี : การโปรแกรมเบื้องต้น : บทเรียนบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต

หน้าแรก

คำชี้แจงก่อนเรียน

รายละเอียดรายวิชา

แบบทดสอบก่อนเรียน

หน่วยที่ 1 ภาษาคอมพิวเตอร์เบื้องต้น

หน่วยที่ 2 เริ่มต้นกับภาษาซี

แบบทดสอบก่อนเรียนประจำหน่วย

2.1 แนะนำโปรแกรม Dev-C++

2.2 การติดตั้งโปรแกรม Dev-C++

2.3 การทำงานพื้นฐานของ Dev-C++

2.4 โครงสร้างพื้นฐานของโปรแกรมภาษาซี

2.5 โปรแกรมภาษาซีอย่างง่าย

แบบฝึกหัดที่ 2.1

แบบทดสอบหลังเรียนประจำหน่วย

หน่วยที่ 3 ข้อมูลพื้นฐานและตัวดำเนินการ

หน่วยที่ 4 คำสั่งพื้นฐานในภาษาซี

หน่วยที่ 5 คำสั่งควบคุมแบบทางเลือก

หน่วยที่ 6 คำสั่งควบคุมแบบวนซ้ำ

แบบทดสอบหลังเรียน

บรรณานุกรม

แจ้งข่าว

แหล่งเรียนรู้เพิ่มเติม

ติดต่อครูผู้สอน

ผู้พัฒนาบทเรียน

2.1 แนะนำโปรแกรม Dev-C++

2.2 การติดตั้งโปรแกรม Dev-C++

2.3 การทำงานพื้นฐานของ Dev-C++

2.4 โครงสร้างพื้นฐานของโปรแกรมภาษาซี

2.5 โปรแกรมภาษาซีอย่างง่าย

2.3 การทำงานพื้นฐานของ Dev-C++

2.3.1 การเปิดโปรแกรม Dev-C++

การเปิดโปรแกรม Dev-C++ มีขั้นตอน ดังนี้
ดับเบิ้ลคลิกไอคอน ที่ Desktop หากไม่มี ให้ทำตามขั้นตอนต่อไปนี้
1) คลิกเมนู Start
2) คลิก All Programs
3) เลื่อนหาเมนู และ Bloodshed Dev-C++ จะแสดงเมนูย่อยขึ้นมา
4) คลิกเมนู Dev-C++ ตามลำดับ ดังภาพด้านล่าง

2.3.2 ส่วนประกอบของโปรแกรม Dev-C++

โปรแกรม Dev-C++ ประกอบด้วย 7 ส่วนหลัก ๆ คือ

1) ส่วนของแถบไทเทิล (Title Bar) เป็นแถบที่อยู่บนสุดของโปรแกรม จะมีชื่อโปรแกรมภาษาซี แจ้งให้ผู้ใช้ทราบว่า กำลังทำกับแฟ้มใด เช่น Untitled1 - Dev-C++ 5.9.2

2) ส่วนของแถบเมนู (Menu Bar) ส่วนนี้เป็นส่วนของเมนูคำสั่งต่าง ๆ 10 รายการ คือ
FileEditSearchViewProjectExecuteToolsAStyleWindowHelp

3) ส่วนแถบเครื่องมือ (Tool Bars) เป็นส่วนของเครื่องมือ ที่รวมเอาเมนูคำสั่งที่ใช้บ่อย ๆ เพื่ออำนวยความสะดวกในการเรียกใช้แทนเมนูที่มีขั้นตอนเข้าใช้หลายขั้นตอน

4) ส่วนปุ่มรายการเลือก TDM-GCC ของโปรแกรม Dev-C++ ให้รองรับ 32-bit หรือ
64-bit

5) ส่วนของการแสดง Project/Classes/Debug เป็นส่วนที่อยู่ทางด้านซ้ายของโปรแกรม ใช้เพื่อแสดง Project หรือ Class ต่าง ๆ ของโปรแกรม

6) ส่วนของพื้นที่การเขียนโปรแกรม (Editor) เป็นส่วนของพื้นที่ทำงานในการเขียนรหัสโปรแกรมภาษาซี

7) ส่วนแสดงสถานะของโปรแกรม (Status) อยู่ด้านล่างสุด ใช้เพื่อบอกสถานะต่าง ๆ
ในขณะที่กำลังเขียนโปรแกรม เช่น จำนวนบรรทัดทั้งหมด หรือสถานะการพิมพ์แทรก/พิมพ์ทับ

ภาพแสดงส่วนประกอบของโปรแกรม Dev-C++ 5.9.2

2.3.3 การใช้งานเมนูต่าง ๆ ของโปรแกรม Dev-C++

1) เมนู File ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

New
Open
Save
Save As
Save All
Close
Close All
Exit

-->
-->
-->
-->
-->
-->
-->
-->

เพื่อสร้างไฟล์ใหม่
เพื่อเปิดไฟล์ที่บันทึกไว้
เพื่อบันทึกไฟล์ทับไฟล์เดิม
เพื่อบันทึกไฟล์เป็นชื่อใหม่ หรือเลือกบันทึกลงในโฟลเดอร์อื่น
เพื่อบันทึกไฟล์หรือโปรเจ็กซ์ทั้งหมด ที่เปิดทำงานอยู่
เพื่อปิดไฟล์ที่กำลังใช้อยู่
เพื่อปิดไฟล์หรือโปรเจ็กซ์ทั้งหมดที่เปิดอยู่
เพื่อปิดโปรแกรม Bloodshed Dev-C++

2) เมนู Edit ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Undo
Redu
Cut
Copy
Paste
Select All
Insert Snippet

-->
-->
-->
-->
-->
-->
-->

ยกเลิกคำสั่ง 1 ครั้ง
ให้ทำซ้ำคำสั่ง 1 ครั้ง
ตัดข้อความที่เลือก ไปไว้ในคลิปบอร์ด
คัดลอกข้อความที่เลือก ไปไว้ในคลิปบอร์ด
วางข้อความจากคลิปบอร์ด ลงในตำแหน่งเคอร์เซอร์
เลือกโค้ด หรือข้อความทั้งหมด ที่อยู่ใน Editor
เป็นเครื่องมือช่วยจำรูปแบบคำสั่ง โดยสามารถเลือกแทรกรูปแบบคำสั่งต่าง ๆ ได้

3) เมนู Search ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Find
Replace
Search Again

-->
-->
-->

ค้นหาคำ หรือข้อความใน Editor
ให้แทนที่คำที่ค้นหา ด้วยคำใหม่
ให้ค้นซ้ำ หรือค้นหาต่อไป

4) เมนู View ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Project/Class Browser
Statusbar
Toolbars

-->
-->
-->

เพื่อแสดงหรือไม่แสดง Project/Class Browser
เพื่อแสดงหรือไม่แสดง Statusbar
เพื่อแสดงหรือไม่แสดง Toolbars ต่าง ๆ

5) เมนู Project ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

New file
Add to Project
Remove from Project

-->
-->
-->

เพื่อสร้างไฟล์ใหม่ในโปรเจค
เพื่อเพิ่มไฟล์เข้าโปรเจค
เพื่อย้ายไฟล์ออกจากโปรเจค

6) เมนู Execute ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Compile (F9)
Run (F10)
Compile & Run (F11)
Rebuild All (F12)

-->
-->
-->
-->

สั่งให้ Compile ซอร์สโค้ด ถ้าผ่านจะได้ไฟล์ .exe
สั่งให้โปรแกรม .exe ทำงาน
สั่งให้ Compile ถ้าผ่านให้ Run ไฟล์ .exe ต่อเลย
สั่งให้สร้างไฟล์ .exe ใหม่ แทนที่ไฟล์เดิม

7) เมนู tools ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Editor Options

-->

เป็นการตั้งค่าสภาพแวดล้อมให้กับ Editor เช่น กำหนดขนาด Tabs สี แบบอักษร เป็นต้น

8) เมนู AStyle ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

9) เมนู Window ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Close All
Full Screen Mode

Next
Previous

-->
-->

-->
-->

ปิดหน้าต่างของ Editor ทั้งหมด
ให้แสดงแบบเต็มจอ ถ้าต้องการยกเลิกแบบ Full Screen ให้ click ที่ X เพื่อปิดหน้าต่าง
ให้แสดงหน้าต่างของ Editor ถัดไป
ให้แสดงหน้าต่างของ Editor ก่อนหน้า

10) เมนู Help เป็นเมนูเกี่ยวกับการ ขอความช่วยเหลีอ ประกอบด้วยเมนูย่อย ๆ ที่ควรรู้จักดังนี้

Help on Dev-C++
Tip of the day
About Dev-C++

-->
-->
-->

ขอความช่วยเหลือในโปรแกรม Dev-C++
แนะนำเทคนิคการใช้งานโปรแกรม
รายละเอียดเกี่ยวกับโปรแกรม Dev-C++

2.3.4 การพิมพ์โปรแกรมเข้าเครื่อง (การสร้าง Source File)

1) การสร้างโปรแกรมใหม่ (New Source File)

ให้สร้าง Source File ซึ่งเป็นไฟล์ที่เก็บโค้ดโปรแกรมไว้ Compile ต่อไป
วิธีสร้างให้คลิกที่เมนู File --> New --> Source File หรือ ใช้คีย์ลัดกดแป้น Ctrl+N ดังภาพ

เมื่อสร้างหน้าต่างสำหรับ New Source File แล้ว เริ่มทำการพิมพ์รหัสโปรแกรมลงบนพื้นที่เขียนโปรแกรม (Editor) ดังภาพด้านล่าง

2) การบันทึกโปรแกรมใหม่ (Save As...)

ทำการบันทึกไฟล์ใหม่ โดยไปคลิกที่เมนู File --> Save As... ดังภาพด้านล่าง

Save in : คลิกเลือกที่เก็บไฟล์ (Folder)
File name : ป้อนชื่อไฟล์ เช่น p1
Save as type : ให้คลิกเลือก C source file (*.c)
เมื่อป้อนครบ ให้คลิกปุ่ม Saveดังภาพด้านล่าง

3) การเปิดโปรแกรมเดิมมาแก้ไข (Open)

กรณีนี้จะทำได้ก็ต่อเมื่อได้สร้างและบันทึกไฟล์โปรแกรมไว้แล้ว
สามารถทำได้โดยคลิกเมนู File -> Open หรือกดแป้นคีย์ลัด Ctrl+O ดังภาพด้านล่าง

Look in : คลิกเลือกที่เก็บไฟล์ (Folder)
Files of type : ให้คลิกเลือก C source file (*.c) หรือเลือกแสดงไฟล์ทั้งหมด All files (*.*)
File name : คลิกเลือกไฟล์ หรือป้อนชื่อไฟล์ เช่น p1
เมื่อป้อนครบ ให้คลิกปุ่ม Openดังภาพด้านล่าง

จะเปิดไฟล์ที่เลือกมาแสดง สามารถดำเนินการแก้ไข คอมไพล์ และรันได้ ดังภาพด้านล่าง

4) การบันทึกโปรแกรมเดิมที่แก้ไข (Save)

เมื่อแก้ไขเรียบร้อยแล้ว สามารถบันทึกไฟล์โปรแกรมได้ โดยคลิกที่เมนู File -> Save
หรือกดแป้นคีย์ลัด Ctrl+S (ไฟล์จะถูกบันทึกทับที่เดิม หากไม่ต้องการบันทึกทับไฟล์เดิม
ให้เลือกบันทึกแบบ Save As...แทน)ดังภาพด้านล่าง

2.3.5 การคอมไพล์ (Compile) โปรแกรม

การคอมไพล์ คือการตรวจสอบรหัสโปรแกรม (Source Code) ที่เขียนว่าถูกต้องตามโครงสร้างของภาษาหรือไม่ โดยวิธีคอมไพล์ทำได้โดย คลิกเมนู Execute --> Compile
หรือกดแป้นคีย์ลัด F9ดังภาพด้านล่าง

หากผลการคอมไพล์ ไม่มีข้อผิดพลาด จะได้ไฟล์ .exe ที่มีชื่อเหมือนกับไฟล์รหัสโปรแกรม
รายละเอียดดังภาพด้านล่าง

ตัวอย่าง ไฟล์รหัสโปรแกรม กับไฟล์ .exe หลังจากคอมไพล์ผ่าน จะได้ชื่อเหมือนกัน
ทั้งนี้สามารถเปลี่ยนชื่อภายหลังได้ดังภาพด้านล่าง

หากการคอมไพล์ไม่ผ่าน มีคำสั่งบางคำสั่งไม่ถูกต้องตามหลักโครงสร้างทางภาษา จะมีรายละเอียดแจ้งให้ทราบว่าผิดพลาดลักษณะใด เคอร์เซอร์จะหยุดบริเวณบรรทัดที่ผิดพลาด ให้ดำเนินการแก้ไขให้เรียบร้อย แล้วจึงคอมไพล์ใหม่อีกครั้งดังภาพด้านล่าง

ุ2.3.6 การเรียกโปรแกรมทำงาน (Run)

เมื่อคอมไพล์ผ่าน ถือว่าการตรวจสอบการเขียนโปรแกรมตามโครงสร้างภาษาถูกต้อง ต้องเรียกโปรแกรมทดสอบผลการทำงานเพื่อดูว่า โปรแกรมทำงานตามที่ออกแบบไว้หรือไม่ โดยใช้ข้อมูลทดสอบมาทดสอบโปรแกรม สามารถทำได้โดย คลิกเมนู Execute -> Run หรือกดแป้นคีย์ลัด F10 หากพบข้อผิดพลาดให้แก้ไขให้เรียบร้อยและต้องคอมไพล์ใหม่ ก่อนที่จะ Run โปรแกรมอีกครั้ง (มิเช่นนั้นจะเป็นไฟล์ .exe เดิม ทีถูก Run ขึ้นมา ไม่ใช่ไฟล์ที่แก้ไขใหม่ ให้ระวังตรงนี้ให้ดี)ดังภาพด้านล่าง

ตัวอย่างผลการรันโปรแกรม ดังภาพด้านล่าง

2.3.7 การคอมไพล์และเรียกโปรแกรมทำงาน (Compile & Run)

เพื่อป้องกันข้อผิดพลาดที่เกิดขึ้นจากกรณีลืมคอมไพล์ไฟล์โปรแกรมที่แก้ไขแล้ว ทำให้ Run .exe เดิม สามารถแก้ปัญหาตรงนี้ได้โดย ให้คลิกเมนู Execute -> Compile & Run หรือกดแป้นคีย์ลัด F11 หมายความว่า เมื่อคอมไพล์โปรแกรมผ่านแล้ว ให้รันโปรแกรมต่อเลย (ข้อเสีย คือ หากเคยคอมไพล์โปรแกรมผ่านแล้ว แล้วคอมไพล์อีก อาจทำให้ต้องเสียเวลาเพิ่มขึ้น) ดังภาพด้านล่าง

ตัวอย่าง การ Compile & Run เมื่อคอมไพล์ผ่าน จะเรียกโปรแกรม .exe มาทำงานต่อ
ดังภาพด้านล่าง